GAİTA NAKLİ (Fecal Microbial Transplantation) HANGİ HASTALIKLARIN TEDAVİSİNDE YAPILIR ?
Sindirim sistemi florasında hasarı, bağırsaklarda patojen kolonizasyonu, otoimmün hastalığı, geçirgen bağırsak sendromu, kronik ishali, ülseratif koliti, Crohn hastalığı, Çölyak hastalığı, Laktoz intoleransı, Çölyak Like Sendromu, İBS hastalığı, gıda alerjisi, Alzheimer hastalığı, Otizm hastalığı olanların tedavisinde GAİTA NAKLİ yapılır.
GAİTA NAKLİ İLE NE YAPILMIŞ OLUR ?
Bağırsak florası bozulmuş, hasar görmüş veya biyoçeşitliliği azalmış hastaların gaita nakli ile bağırsak florası biyoçeşitliliği artırılır.
GAİTA NAKLİ (Fecal Microbial Transplantation) NASIL YAPILIR ?
Sağlıklı en az bir GAİTA DONÖRÜNDEN alınan gaitanın birtakım işlemlere tabi tutulduktan sonra hasta kişinin sindirim sisteminde belirlenen noktalara endoskopik ve kolonoskopik olarak ekilmesi işlemidir.
KAÇ ÇEŞİT GAİTA NAKLİ VARDIR ?
- Bir donörden tek anatomik bölgeye yapılan gaita nakli
- Çoklu donörden tek anatomik bölgeye yapılan gaita nakli
- Bir donörden çoklu anatomik bölgeye yapılan gaita nakli
- Çoklu donörden çoklu anatomik bölgeye yapılan gaita nakli
GAİTA NAKLİNDE KİMİN GAİTASI KULLANILIR ?
Sağlıklı ve biyoçeşitliliği yüksek insan gaitası kullanılır.
BİR BAŞKASININ GAİTASI BENİM BAĞIRSAKLARIMA BIRAKILINCA BANA ZARAR VERİR Mİ?
Usulüne uygun işlemlerden geçirildikten sonra nakil yapılan materyal aslında gaita değil sağlıklı kişinin bağırsak florasıdır. Bizde Türkçeye çevirirken GAİTA NAKLİ olarak isimlendirilmesine rağmen İngilizce isminde gerçek karşılığını bulmaktadır ‘’ Fecal Microbial Transplantation’’ (Dışkıdaki Mikrobiatanın Nakli). Dünya literatüründeki adı ‘’ Fecal Microbial Transplantation’’ kısaltması olan FMT kullanılır. Gaita nakli olarak isimlendirdiğimiz prosedür Dünya literatüründe FMT olarak anılır.
Yapılacak işlem son derecede sofistike aşamalar içerir. Dışkının başkasının bağırsağına bırakılması kadar basit bir işlem değildir. Konu hakkında deneyimi olan kişiler tarafından yapılmaz ise fayda sağlaması söz konusu değildir. Ayrıca ehil kişiler tarafından yapıldığı takdirde hastanın yaşam kalitesini artırır ve herhangi zarar vermez.
GAİTA NAKLİNİN BANA NE FAYDASI OLACAK ?
Daha zengin ve biyoçeşitliliği yüksek floranın nakledilmesi ile bağırsaklarınızdaki flora yetersizliğinden kaynaklı fonksiyon bozukluklarının giderilmesi hedeflenir.
GAİTA DONÖRÜ İLE GENETİK AKRABALIK GEREKİR Mİ ?
Hayır. Donör ile alıcı arasında genetik akrabalık olması gerekmez.
GAİTA NAKLİ KARŞI CİNSİYETTEN YAPILABİLİR Mİ?
Tercihen aynı cinsiyetten olması istenir fakat zorunluluk değildir.
GAİTA NAKLİ ile DONÖR YAŞI ARASINDA BENZERLİK OLMASI GEREKİR Mİ ?
Özellikle çocuk yaş grubunda eşdeğer yaşta olanlar arasında nakil yapılır. Fakat erişkinlerde bu şart aranmaz. Erişkinlerde 18-50 yaş arası sağlıklı kişiler donör olabilir.
HAMİLELİK DÖNEMİNDE GAİTA NAKLİ YAPILIR MI ?
Çok zor durumda değilse yapılmaz.
HAMİLE KİŞİLER DONÖR OLABİLİR Mİ ?
Başka alternatif yoksa olabilir.
EMZİRME DÖNEMİNDE GAİTA NAKLİ YAPILIR MI ?
Emzirme gaita nakli için engel değildir.
EMZİRME DÖNEMİNDEKİLER DONÖR OLABİLİR Mİ ?
Emzirme dönemindeki kişiler donör olabilir fakat ilk seçenek değildir.
DONÖR GAİTAYI NEREDE VE NASIL VERMELİ ?
Hastanede, transplantasyon yapacak hekimin belirlediği şartlarda ve fiziki koşullarda vermelidir.
DONÖRDEN GAİTA ALINDIKTAN NE KADAR SÜRE SONRA NAKİL YAPILIR ?
Nakledilecek materyal canlı bir doku olduğu için gaita alındıktan sonra çok hızlı bir işleme süreci sonrası en kısa sürede (30-45 dakika) nakil gerçekleştirilir.
GAİTA NAKLİ NEREDE YAPILIR ?
Hastanede, anestezi doktoru gözetiminde, endoskopi ünitesinde yapılır.
GAİTA NAKLİ ÖNCESİ ÖN HAZIRLIK YAPILMASI GEREKİR Mİ ?
Nakil yapılacak kişi işlemden önceki son 12 saat ağızdan beslenme durdurulmalıdır. Son 3 gün diyet uygulaması ve son 12 saatte bağırsak temizliği yapılması gerekir.
GAİTA NAKLİ ANESTEZİ ALTINDA MI YAPILIR ?
Tam anestezi şeklinde değil, sedasyon olarak adlandırılan, damar yolundan verilen kısmi anestezi ile hastanın normal solunumu devam ederek, uyumuş vaziyette yapılır. HERHANGİ AĞRI duymaz.
GAİTA NAKLİ NE KADAR SÜREDE GERÇEKLEŞİR ?
Uygulanacak nakil tipine bağlı olarak toplam 10-20 dakikada tamamlanır. 2 saat hastanede gözlem altında tutulduktan sonra taburcu edilir.
GAİTA NAKLİ İŞLEMİ ESNASINDA AĞRI DUYAR MIYIM ?
İşlem esnasında ağrı duymazsınız.
GAİTA NAKLİ ÖNCESİ ve SONRASI HASTANEDE YATMAM GEREKİR Mİ ?
Hayır.
GAİTA NAKLİ YAPILMASININ RİSKİ VAR MI ?
Endoskopi ve kolonoskopi riski kadardır. Tecrübeli ellerde sıfıra yakındır.
GAİTA NAKLİ SONRASI NE ZAMAN GÜNLÜK YAŞANTIMA DÖNEBİLİRİM ?
Aynı gün.
GAİTA NAKLİ SONRASI NE ZAMAN YEMEK YEMEYE BAŞLARIM ?
İşlemden 2 saat sonra.
GAİTA NAKLİ SONRASI ETKİ NE ZAMAN GÖRÜLMEYE BAŞLAR ?
İşlemden sonraki saatler içinde etki görülmeye başlar. Optimum etkinlik 3 haftada olur. Gaita nakli sonuçlarının değerlendirilmesi 6. ay sonrasında yapılır.
GAİTA NAKLİNDE DONÖR SEÇİMİ NASIL YAPILIR ?
Gaita naklinde donör olabilmek için tablo1 ‘deki koşulları sağlıyor olmak gerekir.
Tablo 1: Total Gastrointestinal Flora Transplantasyonunda Donör Seçiminde Hariç Tutma Kriterleri
|
Son Üç Aya Ait Kriterler |
Son Altı Aya Ait Kriterler |
Zamandan Bağımsız Kriterler |
|
-Hastaneye yatanlar -intravenöz tedavi alanlar -Canlı aşı yaptıranlar -Antibiyotik kullananlar -Antifungal kullananlar -Paratiz tedavisi yapılanlar -Antiviral kullananlar -Diş tedavisi yapılanlar -Cerrahi girişim geçirenler -Hayvan ısırma öyküsü olanlar -Açık yaralanması olanlar -İshal olanlar -Şüpheli cinsel ilişki -Aktif enfeksiyon geçirenler -Doğum yapanlar -Riskli bölgelere seyahat
|
-Kemoterapi -Radyoterapi -Hormonoterapi -İmmünsüpresif tedavi -Yoğun bakım tedavisi -7 günü geçen oral STOP -Majör cerrahi girişim -Kan transfüzyonu -HAV enfeksiyonu geçirenler -Zirai ilaçlarla temas |
-HIV enfeksiyonu taşıyıcısı (AIDS Hastalığı) olmak -Hepatit B enfeksiyonu taşıyıcısı olmak -Hepatit C enfeksiyonu taşıyıcısı olmak -Kronik Enfeksiyöz Hastalığı Olanlar -BMI: 20 kg/m2’den zayıf olanlar -BMI: 30 kg/m2’den kilolu olanlar -İnsülin Kullanan Diabet Hastaları -Otoimmün Hastalığı Olanlar -Ülseratif Kolit Hastaları -Crohn Hastaları -Çölyak Hastaları -Laktoz İntoleransı Olanlar -Sindirim Sistemi Kanseri Tanısı Konulanlar -Sindirim Sistemi Cerrahisi Geçirenler (Apandektomi hariç) -6 aydan az anne sütü alanlar -Geçirgen Bağırsak Sendromu (LGS) tanısı konulanlar -Uyuşturucu bağımlıları -Alkolikler -Sağlık çalışanları -Hayat kadınları -Homoseksüeller -50 yaş üstü olanlar -Şizofrenler -Otistikler -Toksik sanayi çalışanları -Hamileler -Üç haftadan fazla ağızdan beslenin durması
|
(*Kaynak: Kanlioz M, Ekici U, Ferhatoğlu MF. Total Gastrointestinal Flora Transplantation in the Treatment of Leaky Gut Syndrome and Flora Loss. Cureus. 2022 Nov 3;14(11):e31071. doi: 10.7759/cureus.)
GAİTA DONÖRÜNÜN KALİTESİ NASIL ANLAŞILIR ?
Yukarıdaki tablo 1 koşullarını sağlayan kişi ‘’Gaita Donör Ön Adayı’’ olarak belirlenir. Bu donöre adayı birtakım biyokimyasal ve mikrobiyolojik testler yapılarak bulaşıcı bir hastalığı olup olmadığı araştırılır. Bu testleri de geçen donör adayı aşağıdaki tablo 2 kriterlerine göre skorlanarak donör kalitesi belirlenir.
Tablo 2: Donör Kalite Puanlaması
| KRİTER | PUAN | Donör Puanı | |||||||
| Yaş (yıl) | 0-20 yıl → 5 | 21-30 yıl→ 4 | 31-40 yıl→ 3 | 41-50yl→ 2 | 50+ yıl→ 1 | ||||
| Anne Sütü (ay) | 1-6 ay↓→ 6 | 6 ay↑ → 9 | 9 ay↑→ 12 | 12 ay↑→15 | 24 ay↑→18 | ||||
| Yaşadığı Yer | Kırsal → 10 | Şehir→ 3 | Metropol→ 0 | ||||||
| Kemoterapi | Almadı → 10 | Aldı → 0 | |||||||
| Radyoterapi | Almadı → 10 | Aldı → 0 | |||||||
| Hormonoterapi | Almadı → 10 | Aldı → 0 | |||||||
| 3Hafta↑Antibiyotik | Almadı → 10 | Aldı → 0 | |||||||
| İmmünsüpresif Tedavi | Almadı → 10 | Aldı → 0 | |||||||
| Oral Beslenme Durması | Durmadı→ 10 | 7 gün ↓ → 5 | 7+ → 0 | ||||||
| Yoğun Bakım Tedavisi | Olmadı→ 10 | 7 gün ↓ → 5 | 7+ → 0 | ||||||
| DM öyküsü | Yok → 10 | Prediyabet→ 3 | Diyabet → 0 | ||||||
| Alerjik hastalık | Yok → 5 | Var → 0 | |||||||
| Otoimmün Hastalık | Yok → 5 | Var → 0 | |||||||
| Ailede otoimmün hastalık | Yok → 2 | Var → 0 | |||||||
| Endüstriyel Gıda Tüketimi | Yok → 5 | Çok az → 2 | Var → 0 | ||||||
| Dizanteri Öyküsü | Yok → 5 | 3≤ → 2 | 4≥ → 0 | ||||||
| Gastroenterit Öyküsü | Yok → 5 | 5≤ → 2 | 6≥ → 0 | ||||||
| GIS cerrahisi | Yok → 10 | Var → 0 | |||||||
| Kronik ilaç kullanımı | Yok → 5 | Var → 0 | |||||||
| Beslenme bozukluğu | Yok → 10 | Var → 0 | |||||||
| Alkol kullanımı | Yok → 10 | Nadiren→ 2 | Çok sık → 0 | ||||||
| TOPLAM PUAN: | |||||||||
| PUANA GÖRE DONÖR KALİTESİ
*125 puan ve ↑: İdeal Donör *100-124 puan: Çok İyi Donör *90-99 puan: İyi Donör *80-89 puan: Kabul Edilebilir Donör *70-79 puan: Kalitesiz Donör *69-↓ puan: Çok Kalitesiz Donör |
Toplam Donör Puanı:
|
||||||||
(*Kaynak: Kanlioz M, Ekici U, Ferhatoğlu MF. Total Gastrointestinal Flora Transplantation in the Treatment of Leaky Gut Syndrome and Flora Loss. Cureus. 2022 Nov 3;14(11):e31071. doi: 10.7759/cureus.)