Geçirgen Bağırsak Sendromunun nasıl teşhis edilebileceğini anlamak için öncelikle aşağıdaki soruları tek tek yanıtlamak gerekir:
- Sindirim sistemi florası nedir?
- Sindirim sistemi flora çeşitliliği ve önemi nedir?
- Floramız nasıl oluşur?
- Floramız nasıl bozulur?
- Floramızı nasıl zenginleştirebiliriz ve/veya koruyabiliriz?
- Bağırsaklarımızın SEÇİCİ GEÇİRGENLİĞİ ne demektir?
- Bağırsaklarımızın SEÇİCİ GEÇİRGENLİĞİ bozulunca ne olur?
- Geçirgen Bağırsak Sendromu ne demektir?
- Geçirgen Bağırsak Sendromu NEDEN OLUR ?
- Geçirgen Bağırsak Sendromu NİÇİN EN KISA SÜREDE TEDAVİ EDİLMELİDİR ?
- Geçirgen Bağırsak Sendromu belirtileri nelerdir?
- GEÇİRGEN BAĞIRSAK SENDROMU nasıl teşhis edilir?
SİNDİRİM SİSTEMİ FLORASI NEDİR ?
İnsanların tüm sindirim sistemi boyunca (ağızdan anüse kadar) hepsi kendi alanında özel fonksiyonlara sahip (sindirim, sentezleme, dezenfeksiyon, zararlı maddeleri yok etme, patojen mikroplarla mücadele vs), bize fayda üreten, bizimle birlikte yaşayan, çeşitlilik olarak onlarca ve yüzlerce olarak ifade edebileceğimiz biyoçeşitlilikte, sayısal olarak tüm vücudumuzdaki hücrelerden yüzlerce kat fazla, çoğunluğu BAKTERİ, MAYA’lardan oluşan FAYDALI MİKROPLARLA birlikte yaşarız. Bunların genel adı SİNDİRİM SİSTEMİ FLORASIDIR.
SİNDİRİM SİSTEMİ FLORA ÇEŞİTLİLİĞİ ve ÖNEMİ NEDİR ?
Vücudumuzu kompleks bir fabrika gibi düşünürsek her bir FLORA çeşidi birer teknisyen-mühendis gibi düşünülebilir. Bir fabrikanın ne kadar kaliteli ürün çıkaracağı o fabrikanın ne kadar fazla branşlaşmış teknisyen-mühendisi olmasına bağlıdır. Bugüne kadar tüm sindirim sisteminde 1054 farklı FLORA elemanı tanımlanmıştır. Biz sindirim sistemimizde ne kadar çok FLORA çeşitliliğine sahip olursak o ölçüde SAĞLIKLI, MUTLU, KALİTELİ ve UZUN bir ömür yaşarız.
FLORAMIZ NASIL OLUŞUR ?
Flora kazanmaya doğum esnasında başlarız. Normal doğum esnasında bebek ilk florasını annenin doğum kanalından alır ve son derece kıymetlidir. Sezeryan doğumlar bu flordan ömür boyu mahrum kalır. Doğduktan sonra bebek çevresindekilerden özellikle annesinden aldığı flora ile şekillenir. Anne sütü, beslenme alışkanlıkları, aile ve çevresinde temas ettiği her şey florayı çeşitlendirir. Yaş dönemleri ile flora yapısı kısmi değişikliklere uğrar (bebeklik, ergenlik, doğum yapma, menapoz vs).
FLORAMIZ NASIL BOZULUR ?
Sindirim sisteminde barındırdığımız FLORA, bizim yediklerimizden ve sindirm sistemi salgılarından beslenir. Uzun süre ağızdan beslenmemek (yoğun bakım süreçleri, cerrahi girişimler), çok fazla antibiyotik kullanmak, çok sık boğaz enfeksiyonu geçirmek, yetersiz beslenme, çevresel kirleticiler (başta tarımsal ilaçlar olmak üzere), radyasyon, immünsüpresif ilaçlar, uzun süre kortikosteroid kullanımı, kemoterapi, bağışıklık sistemini bozan hastalıklar başta olmak üzere birçok etken FLORA HASRINA neden olmaktadır.
FLORAMIZI NASIL ZENGİNLEŞTİREBİLİRİZ ve/veya KORUYABİLİRİZ ?
Florayı zenginleştirmekten kasıt flora biyoçeşitliliğini artırmaktır. Öncelikle herhangi tıbbi zorunluluk yoksa mutlaka normal doğum teşvik edilmelidir. Kaliteli ve dengeli beslenmek önemlidir. Endüstriyel gıda ürünlerinden mümkün olduğu kadar uzak durulmalıdır. Gıdalar üzerinde yoğun tarımsal ilaçlar olduğu unutulmamalıdır. Ev ortamında doğal probiyotikleri kendimiz üreterek tüketmeliyiz (turşu, tarhana, meyve kurusu, yoğurt, kefir, salça, sirke, turşu vs). Çocuklarımızın özellikle gelişme çağında sağlıklı ve çeşitli coğrafyalardaki akranları ile uzun süreli yakın teması, yeme içmesi ve birlikte vakit geçirmeleri sağlanırsa FLORA BİYOÇEŞİTLİLİĞİ artırılır. Bebeklik döneminde ne kadar fazla sayıda sağlıklı emziren anne tarafından en az bir kere bile olsa emzirilmesi son derece kıymetlidir. Başta antibiyotikler olmak üzere gereksiz ilaç kullanımından kaçınılmalı, alkol ve sigarada kullanılmamalıdır.
Bağırsaklarımızın SEÇİCİ GEÇİRGENLİĞİ ne demektir ?
Yediğimiz tüm gıdalar FLORAMIZ ve sindirim sistemiz salgılarımız (tükrük, mide salgısı, safra, pankreas salgıları vs) sayesine mikroplardan arındırılır ve parçalanarak bağırsaklarımız tarafında emilmeye elverişli hale getirilir. Bağırsaklarımızın her bölgesi farklı özellikte biyokimyasal işlevlere sahip olup, her gıda türünün emilerek kan dolaşımına katıldığı bölge de farklıdır. Gıdalar bağırsaklardan emilerek kan dolaşımına geçer ve vücudun ihtiyaçlarını karşılar. Bağırsaklarımızın seçici geçirgen özelliğe sahiptir ve bu sayede her şeyin kan dolaşımına geçmesi mümkün değildir. Bu SEÇİCİ GEÇİRGENLİK yaşamsal öneme sahiptir ve bizleri korur. Bağırsaklarımızın seçici geçirgen özelliği, sindirim sisteminin her bir bölgesinde olması gereken flora ve bağırsaktan salgılanan mukus sayesinde emilim yüzeyinin dış etkenlerden korunabilmesi ile mümkündür. Bağırsak iç yüzeyini kaplayan mukus sayesinde emilim yüzeyi sindirim salgılarımız ve gıdalarla direkt temas etmez. Mukus yapısı bozulup temas gerçekleştiği zaman sindirim sistemi iç yüzünde tahriş (ülser) oluşur ve artık bu yüzey seçici geçirgen özeliğini kaybeder.
Bağırsaklarımızın SEÇİCİ GEÇİRGENLİĞİ bozulunca ne olur?
Bağırsaklarımız seçici geçirgen özelliğini kaybedince, normalde bağırsaklardan kan dolaşımına geçmemesi gereken birçok şey (tam sindirilmemiş gıdalar, toksinler, mikroplar vs) kan dolaşımına kontrolsüz bir şekilde geçmeye başlar.
Geçirgen Bağırsak Sendromu ne demektir?
Kan dolaşımına geçmemesi gerektiği halde geçen ögeleri (tam sindirilmemiş gıdalar, toksinler, mikroplar vs) algılayan savunma sistemimiz bunları yok etmek için çaba sarfeder. Belli bir aşamadan sonra savunma sistemimizin yorulması ve koordinasyonunu kaybetmesi sonucunda vücudumuzun dokularını da ‘’yabancı- zararlı’’ olarak algılayarak onlara da saldırısı başlar. İşte en önemli kırılma noktası burasıdır. Savunma sistemimizin kendi dokularına saldırması OTOİMMÜNİTE olarak adlandırılır ve bundan sonraki sürecin tamamı OTOİMMÜN SÜREÇLERDİR. Bu niçin önemlidir; Çünkü bir otoimmün hastalık oluştuktan sonra diğer otoimmün hastalıkları davet eder veya oluşumunu kolaylaştırır. OTOİMMÜN hastalıklarda en önemli tetikleyici faktörlerden birisi ve en önemlisi bağırsakların seçici geçirgen özeliğini kaybetmesidir. Bağırsakların seçici geçirgen özeliğini kaybetmesi ile giden hastalıkların genel ismi de ‘’GEÇİRGEN BAĞIRSAK SENDROMUDUR’’. Geçirgen Bağırsak Sendromu başlığı altında değerlendirilen hastalıkların belli başlı bazıları şunlardır. Çölyak Hastalığı, Çölyak Benzeri Hastalık(Gluten Alerjisi), Laktoz İntoleransı (anne Sütü Alerjisi), Laktoz Alerjisi Benzeri Sendrom(İleri Yaş Süt Alerjisi), Ülsertaif Kolit, Crohn Hastalığı, Gıda Alerjisi, SİBO, Disbiyozis vs.
Geçirgen Bağırsak Sendromu NEDEN OLUR ?
İnce bağırsaklarımız mide çıkışından kalın bağırsaklara kadar ortalama 6-8 metre uzunluktadır. Kalın bağırsaklarımız ise 180-220 cm boyundadır. İnce bağırsaklarımızın iç yüzeyeyi dümdüz bir boru şekilde değildir, kendi içinde birçok katlantılar oluşturarak emilim yüzey alanını artırır. Erişkin bir insanda ince bağırsakların iç yüzeyi 16.000-20.000 m2 olup bu büyük bir olimpiyat stadı kadardır. Bu geniş yüzey sayesinde emilim, sentezleme, sindirim, salgılama, detoksifikasyon işlemleri sağlıklı olarak gerçekleşir. İnsanların en önemli sağlıklılık kriterlerinden birisi de ince bağırsak emilim yüzey alanının genişliğidir. Çünkü bağırsaklarımızı bir ülkenin adeta sınırlarına benzetecek olursak, buraların kontrolü bir ülke için ne kadar yaşamsal ise bağırsaklarımız da aynen öyledir. Bu geniş bağırsak emilim yüzeyi bağırsak içeriği ile (sindirim salgıları ve dışarıdan aldığımız gıdalar) direkt temas etmez. Eğer edecek olursa yediğimiz gıdalar bağırsaklarda nasıl sindiriliyorsa aynı şey bağırsaklarımız için de gerçekleşir ve yüzeyde yaralar oluşur. Bağırsaklarımızın tüm iç yüzeyi MUKUS adı verilen sümüksü bir salgı ile kaplanarak dış etkilerden korunur. MUKUS oluşmasında ve sürdürülmesinde sindirim sistemin her bölgesi için özelleşmiş ve bizimle birlikte yaşayan faydalı mikroorganizmalar olan FLORA olarak adlandırdığımız yapılar hayati öneme sahiptir. FLORA biyoçeşitliliği ne kadar yüksek ise o ölçüde kaliteli bağırsak fonksiyonları sağlanır.
MUKUS oluşumunu bozan ve bağırsaklarımızı dış etkenlere açık hale getiren en kritik etkenlerden birisi ve en önemlisi de FLORA HASARIDIR. İlgili bölge florası herhangi sebeple zayıflar veya tamamen ortadan kalkar ise o bölgelerde mukus üretimi bozulur ve bağırsak dış etkenlere maruz kalır. Bağırsaklarımızın en önemli özelliği SEÇİCİ GEÇİRGEN olmasıdır. Florası bozulan mukus koruma kalkanı ortadan kalkan bağırsak yüzey alanlarında artık seçici geçirgenlik bozulur ve kontrolsüz olarak bağırsak içerikleri kan dolaşımına geçer ve OTOİMMÜN süreç başlar. Oluşan bu tabloya GEÇİRGEN BAĞIRSAK SENDROMU denir.
Sindirim sistemi florasında hasar oluşturan tüm durumlar Geçirgen Bağırsak Sendromu oluşmasında rol oynar.
Geçirgen Bağırsak Sendromu NİÇİN EN KISA SÜREDE TEDAVİ EDİLMELİDİR ?
Bağırsaklarımız dış etkenlere maruz kalması ile birlikte başlayan ülserasyon nedeniyle geri dönüşsüz olarak emilim yüzey alanları yok olmaya yani azalmaya başlar. Kişiler geçirgen bağırsak hastalığına ne kadar uzun süre muhatap olurlarsa ve hastalık ne kadar şiddetli seyrederse o ölçüde bağırsak emilim yüzey alanı kaybı (villus atrofisi) oluşur ve bu kayıplar tedavi ile tekrar geri kazanılamaz. Örnek vermek gerekir ise hasta Geçirgen Bağırsak Sendromu nedeniyle 20.000 m2 olan ince bağırsak emilim yüzeyi 12.000 m2’ye gerilemiş ise hiçbir tedavi yöntemi ile yüzey alanını tekrar 12.000 m2’nin üzerine çıkaramayız. Yapılacak tedavi ancak hasar sonrası geride kalan mevcudu korumaya yöneliktir. Tedavi zamanı son derece önemlidir, çünkü bağırsak emilim yüzey alanı 4.000 m2’nin altına düştükten sonra birçok hayati fonksiyonun yeniden telafisi mümkün değildir.
Geçirgen Bağırsak Sendromu belirtileri nelerdir ?
- Yemekler sonrası şişkinlik
- Bağırsak gazında artış
- Pis kokulu dışkılama
- Kanlı dışkılama
- Mukuslu dışkılama
- Yemekten hemen sonra dışkılama hissi
- Hazımsızlık
- Gıda alerjilerinin başlaması (unlu, şekerli, sütlü gıdalar, kuruyemiş, baharat, yumurta vs)
- Dışkılama alışkanlıklarında değişimler
- Kronik ishal
- Gelişme gerilikleri
- Eğitim başarısında düşme
- Otizmin derinleşmesi veya ortaya çıkması
- Ruhsal durum bozuklukları (Depresyon vs)
- Cilt alerjileri
- Aşağıdaki otoimmün hastalıkları ortaya çıkması:
*Sedef Hastalığı
*Fibromyalji
*Haşimato Troiditi
*Romatizmal Eklem Hastalıkları
*Behçet Hastalığı
*GUT Hastalığı
*Ergenlik dışı sivilceler
*Vitiligo Hastalığı
*İmmün sistemin zayıflaması
*Böbrek, yumurtalık ve meme kistleri
*Kronik Yorgunluk
*Sebepsiz Mutsuzluk
*vs
GEÇİRGEN BAĞIRSAK SENDROMU nasıl teşhis edilir ?
Öncelikle aşağıda sayılan geçirgen bağırsak sendromu belirtileri ile başvuran hastaya detaylı bir fizik muayene ve sorgulama yapılır. Bu belirtiler:
– Yemekler sonrası şişkinlik
– Bağırsak gazında artış
– Pis kokulu dışkılama
– Kanlı dışkılama
– Mukuslu dışkılama
– Yemekten hemen sonra dışkılama hissi
– Hazımsızlık
– Gıda alerjilerinin başlaması (unlu, şekerli, sütlü gıdalar, kuruyemiş, baharat, yumurta vs)
– Dışkılama alışkanlıklarında değişimler
– Kronik ishal
– Gelişme gerilikleri
– Eğitim başarısında düşme
– Otizmin derinleşmesi veya ortaya çıkması
– Ruhsal durum bozuklukları (Depresyon vs)
– Cilt alerjileri
-Aşağıdaki otoimmün hastalıkları ortaya çıkması
*Sedef Hastalığı
*Fibromyalji
*Haşimato Troiditi
*Romatizmal Eklem Hastalıkları
*Behçet Hastalığı
*GUT Hastalığı
*Ergenlik dışı sivilceler
*Vitiligo Hastalığı
*İmmün sistemin zayıflaması
*Böbrek, yumurtalık ve meme kistleri
*Kronik Yorgunluk
*Sebepsiz Mutsuzluk
*vs
Geçirgen Bağırsak Sendromu konusunda deneyimli bir hekim tarafından yapılacak muayene tanı konulmasında çoğunlukla yeterli olacaktır. Tanı konulduktan sonra teknik detayları görmek için birtakım laboratuvar testlerine başvurulur.
Bu testler:
- Gaitada Zonulin Testi
- Gaitanın Mikrobiyal Analizi (Mikrobiata Testi)
Bunların haricinde gerekli görülen testler de yapılabilir. Geçirgen Bağırsak Sendromunda teşhis konulması öncelikle hastayı iyi dinleyerek, doğru sorulara alınacak yanıtlarla, yapılacak gözlemlerle, fizik muayeneyle ve hekim deneyimi ile olur.